ფილეტიზმი, სამართალი და მართლმადიდებლობის დამჩემებელი ისტორიკოსები

ნუგზარ პაპუაშვილი

გვარტომობა ეკლესიაში

ფილეტიზმი მეტომეობას ნიშნავს. სიტყვის ძირი ბერძნულია და ტომის, გვარის ნათესავის, ჯიშის, ჯილაგის სიყვარულზე მიუთითებს. ტერმინ „ფილეტიზმით“ ისეთი საზოგადოებრივ-პოლიტიკური ურთიერთობა აღინიშნება, როგორიცაა პიროვნებათა შერჩევა, ვთქვათ, სამსახურისთვის, თანამდებობისთვის, ეროვნების, ტომის, გვარის, მოჯიშ-მოჯილაგეობის მიხედვით. ვერ ვიტყვით, რომ ასეთი მიდგომა ყოველთვის ცუდია, მით უმეტეს - ყოველთვის კარგი. ზოგადად, რა თქმა უნდა, ცუდია. ცუდია, პირველ რიგში, ეკლესიის პოზიციიდან. ამიტომ საღვთო წერილსა და საღვთო გადმოცემას, ე.ი. მაცხოვარს, მის მოციქულებს, მოციქულთა სწორ კაცებს, ეკლესიის მამებსა და მასწავლებლებს მეტომეობის, მოგვარეობის, მონათესავეობის, მოჯიშ-მოჯილაგეობის, როგორც ურთიერთობის განმსაზღვრელი მოვლენის, ნებისმიერი გამოვლინების მიმართ მკვეთრად უარყოფითი დამოკიდებულება აქვთ.

ფილეტიზმი, როგორც ეკლესიოლოგიური ტერმინი, შედარებით ახალია. იგი 1872 წელს კოსტანტინოპოლის ადგილობრივ, მაგრამ გაფართოებულ კრებაზე შეიმუშავეს, როდესაც დაგმეს ეკლესიური ნაციონალიზმი ანუ, კონკრეტულად, ნაციონალური პრინციპით ეკლესიების დაყოფის გაუკუღმართებული წესი და მავნე პრაქტიკა, მწვალებლობა ანუ ერესი. კრებამ გაკიცხა ბულგარელი მართლმადიდებლები, რომლებმაც ეროვნულ ნიადაგზე ეროვნული ნიშნით კოსტანტინოპოლში საკუთარი ავტონომიური იერარქია შექმნეს.

ბულგარულ ფილეტიზმს ერისა და ეკლესიის იგივეობის რწმენა განაპირობებდა. მის მიმდევრებს სწმდათ, რომ ბულგარელი ერი და ბულგარეთის ეკლესია ერთი და იგივეა; ეს ბულგარული ეკლესიაა, რომელსაც საზღვრები არ აქვს. იგი მოქმედებს ყველგან, სადაც თუნდაც ერთი ბულგარელი მართლმადიდებელი ცხოვრობს. ასე რომ, ბულგარული ეკლესია ეროვნულ-ეკლესიური ცნებაა და არა ტერიტორიული.

მრავლისმეტყველი და დამაფიქრებელია რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის პოზიცია. უწმინდესმა სინოდმა აღნიშნულ ფორუმში მონაწილეობა არ მიიღო და კომენტარიც არ ინება, მაგრამ ყველამ იცოდა, რომ იგი სხვადასხვა არსით ბულგარულ საეკლესიო ნაციონალიზმს ახალისებდა. ანალოგიურ პოზიციაზე იდგნენ რუსი და ქართველი ლიბერალი პოლიტიკოსები. თურქები უფრო შორს წავიდნენ. მათმა ისლამურმა მთავრობამ ფილეტისტებს ოფიციალური, ქმედითი და აქტიური დახმარება გაუწია, რაც გასაკვირი არაა. ის, როგორც იმპერიის მთავრობა, დაყავი და იბატონეს ძველთაძველი პრინციპით ხელმძღვანელობდა და იდეური მტრების, მართლმადიდებლების სქიზმას ყოველთვის მიესალმებოდა.

ფილეტიზმთან დამოკიდებულების საკითხში გამონაკლისი არც პოსტმონარქიული რუსეთი გახლავთ.

ბევრს, ალბათ, გაუვირდება, როდეაც გაიგებს, რომ ეროვნული ეკლესიის იდეას საქართველოში სწორედ რუსეთის როგორც ცარისტული, ისე მოდერნიზებული იმპერიის იდეოლოგები და მათი ადგილობრივი თანამოაზრეები ნერგავდნენ. მათ ანკესზე მაშინ ბევრი გულუბრყვილო ქართველი, ნებსით თუ უნებლიედ, წამოეგო. საკითხი ასე იდგა: საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია ტერიტორიული ცნებაა თუ ეროვნული? ის სამღვდელონი და საერონი, რომლებიც ეკლესის ისტორიის, თეორიისა და პრაქტიკის საფუძვლიანი ცოდნით გამოირჩეოდნენ, ტერიტორიულ პრინციპს განუხრელად იცავდნენ. საზოგადოების გარკვეული ნაწილი, პატრიოტული სულისკვეთებით აღტაცებული ერი და ბერი, ეროვნული ეკლესიის იდეას იმდენად მოეხიბლა, რომ ბულგარულ ფილეტიზმს შენატროდა. ისინი ვერც იმას ამჩნევდნენ, რომ მათ მოკავშირედ, პირველ რიგში, ველიკორუსები გამოდიოდნენ და ვერც იმას, რომ მათი პოზიცია რუსეთის იმპერიული გეგმის წისქვილზე ასხამდა წყალს. ან ამჩნევდნენ, მაგრამ რატომღაც არ სვამდნენ კითხვას: რისთვის და რატომ მოსწონდა იმპერიის მთავრობასა და ხელისუფლებას იდეა ქართველთა ეროვნული ეკლესიისა და მისი საზღვრების ქართველობით შემოფარგვლისა?

გავიხსენებთ ფაქტს, რომელიც უცნაური და ოდიოზურია, მაგრამ საქართველოში რუსეთის საეკლესიო პოლიტიკის ტიპიურ ნიმუშს წარმოადგენს. იმისათვის, რომ ქართველები ეროვნული ავტოკეფალიის საჭიროებასა და სიკეთეში დარწმუნებულიყვნენ, რუსეთის დროებითმა მთავრობამ თბილისში 1917 წლის აპრილში ეკლესიის ისტორიისა და კანონიკის საქვეყნოდ ცნობილი ვლადიმერ ბენეშევიჩიმოავლინა. ბევრი დავიდარაბის, მუქარისა თუ ფერად-ფერადი დიპლომატიური ხრიკების შედეგან მან მოახერხა და საქართველოს დროებითი მმართველობა აიძულა, დღევანდელი „საკონსტიტუციო შეთნხმების“ მსგავსი დოკუმენტი შეედგინა, წესდება ანუ „ძირითდი დებულებანი საქართველოს ეკლესიის უფლებრივის მდგომარეობისა რუსეთის სახელმწიფოში“ (ტექსტი იხ. „სახალხო ფურცელი“, 1917, 27. IV, №851; ე ნიკოლაძე, საქართველოს ეკლესიის ისტორია, ქუთაისი, 1918, გვ. 235-239).

აღნიშნული დოკუმენტის პირველი პარაგრაფი (პირველი დებულება) საქართველოს ეკლესიის არსებასა და სტრუქტურას ასე განსაზღვრავს:

„საქართველოს ეკლესიის ქართველთა მოდგმის მართლმადიდებელი მოსახლეობა შეადგენს როგორც ძველ საქართველოს საკათალიკოზოს საზღვრებში, ისე მის გარეშე მყოფი.. აფხაზებისა და ამიერ კავკასიის ოსების მრევლებს, რომელთაც ქართველებთან ერთად განუყოფელის საეკლესიო ისტორიულის ცხოვრებით უცხოვრნიათ, შეუძლიათ, უკეთუ მოისურვებენ, საქართველოს ეკლესიის შემადგნელობაში შემოვიდნენ“.

ასე და ამრიგად, საქართველოს ეკლესია მისმა მმართველმა ორგანომ ეროვნულ ეკლესიად, ქართველების ეკლესიად, ქართულ ეკლესიად გამოაცხადა, რაც არა მარტო ამ ეკლესიის საზღვრების დავიწროებასა და იდეალის დამდაბლებას ნიშნავდა, არამედ კანონიკური ნორმების დარღვევასაც. ეკლესიები, რჯულის კანონისა და სხვა კანონიკური აქტების თანახმად, რითაც კონსტანტინოპოლის ზემოაღნიშნული კრება ხელმძღვანელობდა, დაყოფილია ტერიტორიის და არავითარ შემთხვევაში ეროვნების მიხედვით. უცნაურია, მაგრამ ფაქტია, რომ ასეთი კაზუსის ინსპირატორად მაშინ მსოფლიო მნიშვნელობის კანონისტი მოგვევლინა. მან, ცხადია, იცოდა, რასაც იქმოდა, მაგრამ ამა ქვეყნის ძლიერთა სამსახურში იდგა და სხვა გზა არ ჰქონდა. მით უმეტეს არ ჰქონდათ სხვა გზა და გამოსავალი მის ქართველ კოლეგებს. მათ არ შეეძლოთ, საერო ხელისუფლების პოზიციას აშკარად დაპირისპირებოდნენ, რადგან საშინაო თუ საგარეო ასპარეზზე რუსეთის თანადგომა ჰაერივით სჭირდებოდათ. ისინი ხედავდნენ, რომ საქართველოს ეკლესიის ეროვნული პრინციპით ორგანიზება როგორც ეკლესიური, ისე სამოქალაქო-სახელმწიფოებრივი და ეროვნული თვალსაზრისით კატასტროფას უდრიდა. აქედან ერთი ნაბიჯიღა რჩებოდა ჩვენი ქვეყნის, როგორც მრავალეროვანი და მრავალკონფესიური სახელმწიფოს დაშლამდე, ეკლესიური, ეთნიკური და პოლიტიკური სეპარატიზმის აღმოცენებამდე, მართლმადიდებელ ეროვნულ უმცირესობათა ეკლესიურად გაუცხოებამდეც კი და, აქედან გამომდინარე, ეკლესიის საფუძველთა საფუძვლის - კათოლიკობის - იგნორირებამდე.

მოხდა ისეთი რამ, რასაც პრეცენდენტი მსოფლიო ეკლესიის ისტორიაშიც ძნელად მოეძბნება: საქართველოს ეკლესიის მმართველობამ შეადგინა საკანონმდებლო ტექსტი, რომლის პირველი მუხლი (პარაგრაფი) იქვე, იმავე დოკუმენტში თვითონვე დაგმო. მან „ძირითად დებულებებს“ დაურთო ახსნა-განმარტება ანუ „დანართი“, რომელშიც ვკითხულობთ:

„საქართველოს ეკლესია თავისთვის შეუძლებლად სთვლის ანგარიში არ გაუწიოს დროებითს მთავრობის გადაწყვეტილებას, რომელმაც საქართველოს ეკლესიის ავტოკეფალური უფლებები აღდგენილად სცნო ეროვნულის საფუძველზე, რის წინააღმდეგადაც საქართველოს ეკლესიის დროებითის მმართველობისაგან ამა წლის 29 მარტს უკვე გაიგზავნა დეპეშით პროტესტი; იგი იძულებულია დაუთმოს ამ გადაწყვეტილებას, მაგრამ თავის მხრივ არავითარს პასუხისმგებლობას არ კისრულობს ისტორიისა და მსოფლიო ეკლესიის მსჯავრის წინაშე ამ ანტიკანონიკურ პრინციპის შემოტანისათვის, რომელიც შეერთებულია მრავალს პრაქტიკულის ხასიათის უხერხულობასთან და თანაც სანქციას აძლევს მართლმადიდებლობითის ეკლესიის მიერ უარყოფილ ფილეტიზმს“.

„ქართული ეროვნული რელიგია“

ჩვენ ამჯერად მწარე სიმართლის აღიარება მოგვიწევს: ქართველი საზოგადოება, მისი არცთუ უმნიშვნელო ნაწილი, ვინც თავს მართლმადიდებლად და პატრიოტად რაცხს, ეკლესიის მოწოდების სიმაღლეზე ვერ აღმოჩნდა. მხედველობაში გვყავს შემოქმედი ინტელიგენციის ის წრე, რომელიც საზოგადოების განწყობილებასაც აირეკლავს და ტონსაც იძლევა. ასეთი პიროვნებების დიდი ნაწილი მაშინ (XX ს-ის პირველ მეოთხედში) როგორც ევროპულ რეფორმაციაზე, ისე ეკლესიურ ნაციონალიზმზე, ეროვნულ ეკლესიაზე ოცნებობდა. გაზეთ „საქართველოს“ რედაქტორი გრიგოლ ვეშაპელი (ვეშაპიძე), მაგალითად, სრულიად საქართველოს პირველი საეკლესიო კრების მსვლელობის დროს ასეთი მოწოდებით გამოდიოდა: კრებამ „უნდა გარდაქმნას საქართველოს საეკლესიო ცხოვრება. იგი ვერ წავა მარჯვნივ წოდებრივ კლერიკალიზმის გზით. მისი გზა მარცხნივაა. გზა დემოკრატიულ რეფორმაციისა. ქართულმა ეკლესიამ უნდა... განაახლოს, გააცხოველოს და განამტკიცოს ქართული ეროვნული რელიგია, როგორც თვითმყოფი, თავისებური და გასარჩევი რუსთა ან ბერძენთა მართლმადიდებლობისაგან. ეს ის ხალხოსნური და ეროვნული გზაა, რომლითაც უვლიათ ჩვენზე უფრო ბედნიერ ერთა ეკლესიებს: გერმანულს და ბულგარულს...“ (საქართველო“, 1917, 8. IX №198).

ავტორს, ცხადია მხედველობაში ბულგარული ფილეტიზმი აქვს, რომელიც შინაარსით წმინდა წყლის საერო მართლმადიდებლობაა. სწორი იქნება, თუ ვიტყვით, რომ იგი აღარაა მართლმადიდებლობა, ვინაიდან ასეთ შემთხვევაში უგულებელყოფილი და დარღვეულია ეკლესიის სიმრთელისა და სისავსის დოგმატური პრინციპი ორი შერწყმული და დაუპირისპირებელი ბუნების, დიოფიზიტობის შესახებ. ფორმულა, რომელიც იესო ქრისტეს არსების გამოსახატავად შეიმუშავეს, იმაზე მიგვანიშნებს, რომ ეკლესია და ერი, ისე როგორც ერი და სახელმწიფო, სხვადასხვა მოცემულობაა; მათ დამოუკიდებელი ადგილი და ღირებულებები აქვთ. ამ ფუნქციათა აღრევა და შერწყმა როგორც ერთის, ისე მეორის სხეულსა და არსება აზიანებს. ერისა და ეკლესიის იდენტიფიკაცია მახინჯი გაუგებრობაა. ამის გამო აღნიშნული კრება არც ლუთერისტული რეფორმაციის კვალს დაადგა და არც ორქიდელი ეპისკოპოსებისეული ფილეტიზმისას. მან ზომიერება აირჩია: დაგმო ფილეტიზმი როგორც ანტიეკლესიური, ანტიეროვნული და ანტისახელმწიფოებრივი მოვლენა, მაგრამ არც ისეთი რეკომენტაციები შეიწყნარა, რომელიც რჯულმოძღვრების ამა თუ იმ არსებითი მხარის შეცვლას გაითვალისწინებდა.

ასე რომ, საქართველოს მართლმადიდებელმა ეკლესიამ თავისი თავი ტერიტორიულ და არა ეროვნულ ორგანიზმად მოიაზრა, „ქართული ეროვნული რელიგიის: იდეა კი უგულვებელყო, რადგან ასეთ ცნებას და მოვლენას ეკლესია არ იცნობს.

გამოხდა ხანი. ჩვენი საზოგადოების სულიერ და ინტელექტუალურ განწყობილებაში ცვლილებები მოხდა. თუკი საქართველოს საეკლესიო და პოლიტიკური ელიტა XX ს-ის პირველ ოცეულში როგორც პოლიტიკის, ისე რელიგიის სფეროში უფრო ლიბერალურ და პროდასავლურ პოზიციაზე იდგა, ამავე ქვეყნის ელიტა მალე, იმავე საუკუნის მიწურულსა და XXIს-ის დასაწყისში, ორმაგი სტანდარტის პოზიციაზე დადგა და უკიდურესი ეკლექტიზმი გამოიჩინა. ჩვენს პოსტრევოლუციურ სინამდვილეში ეს ეკლექტიზმი ღრმავდება: ჩვენი ქვეყნისა და საზოგადოების მმართველი ფენა პოლიტიკის განხრით თითქოს მკვეთრად პროდასავლური და ლიბერალურია, გნებავთ, - პროამერიკული, რწმენისა და ეკლესიის სფეროში - მკვეთრად ანტიდასავლური და ანტილიბერალური, გნებავთ, - პრორუსული, თუმცა ამ კვალიფიკაციას ყველა რატომღაც დიდ შეურაცხყოფად აღიქვამს.

ვითარება მართლაც არალოგიკური და წინააღმდეგობრივია, თუ კომიკური არა. პრეზიდენტები შევარდნაძე და სააკაშვილი, მაგალითად, ერთი მხრივ, თავმომწონედ გაიძახიან: დასავლური დონისა და სულისკვეთების მოღვაწეები ვართო! მეორე მხრივ, ეთანხმებიან და ტაშს უკრავენ ყველაფერს, რაც, ობსკურანტული და ნაცისტურ-ფუნდამენტალისტური სუნითაა გაჟღენთილი და მართლმადიდებლობას იჩემებს. ერთსაც და მეორესაც ლომის წილი მიუძღვის იმ ატმოსფეროს გამძაფრებასა და საკონსტიტუციო რანგის დოკუმენტის შემუშავებაში, რომლის სავალალო ნაყოფს დღეს უხვად ვიმკით და რომლის შთაგონების წყარო და საფუძველი ისევ და ისევ ფილეტიზმია.

საბჭოთა საქართველოს ნგრევისა და ნანგრევების ლანძღვა-ძაგების ჟამს როგორც საერო აქტივისტებს, ისე სასულიერო პირებს საერო მართლმადიდებლობა ანუ ეკლესიური ნაციონალიზმი მოეძალათ. ამ მოვლენამ ჩვენში ერისა და ბერის გონება გზადაგზა გლობალურად დაიპყრო. დავაკონკრეტებთ: მართალია, საქართველოს მართლმადიდებელმა ეკლესიამ ფილეტიზმი და ფილეტისტები მაღალი და ავტორიტეტული ხმით დაგმო, მაგრამ ის, რაც იგივე ფილეტიზმია, როგორც სასულიეროთა, ისე საეროთა დიდი უმრავლესობის შეგნებაში უვნებლად დარჩა. ეკლესიური ნაციონალიზმის აღმოფხვრა არამც თუ ვერ ხერხდება, არამედ იგი დროდადრო ძლიერდება და ნაირ-ნაირ ფორმებში იჩენს თავს. თანამედროვე ქართველ საზოგადოებაში უფრო და უფრო მყარდება ილუზია, რაც მეტად ახერხებ ქართველი ერის მართლმადიდებელ ეკლესიასთან იდენტიფიკაციას, თითქოს უფრო ძლიერი პატრიოტი ხარ.

ეკლესიური თვალსაზრისით სავალალო რეალობის წინაშე ვდგავართ. ლოზუნგს - ქართველი ერი და მართლმადიდებელი ეკლესია ერთი და იგივეა! - სხვადასხვა კონტექსტითა და ვარიაციებით ბოლო არ უჩანს. საქართველოშიც ზუსტად ის ხდება, რაც - რუსეთში. ამ აზრით, ეს ქვეყნები გაჭრილი ვაშლივით ჰგავს ერთმანეთს. ერთგანაც და მეორეგანაც გაიგონებთ: „მართლმადიდებლობა ჩვენი გენეტიკური კოდია!“ ტყუილად გვგონია, რომ საქართველომ ან რუსეთმა ფილეტიზმი დაძლია.

თვალღება საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიაში

ფილეტიზმის ერთ-ერთი და პოლიტიკურად ერთობ საშიში გამოვლინებაა ის, რომ დღეს საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის ცხოვრებაში არსებით ნიშნად წარმოგვიდგება - დომინანტი ერის მიმართ ყურადღების გლობალურად გამახვილება, სხვების კი უგულვებელყოფა. ასეთი მიკერძოება ანუ თვალღება ჩვენს დროში სახელმწიფოს საფარველის ქვეშ მოექცა და კანონის ენითაც ამეტყველდა. მაგალითი უამრავია. მათი განხილვა ჩვენს ამჟამინდელ მიზანს აღემატება. ყურადღებას უმთავრესზე, საკონსტიტუციო შეთანხმებაზე გავამახვილებთ.

საკონსტიტუციო შეთანხმება, რომელსაც ჩვენში კონკორდატსაც ეძახიან, საქართველოს მართლმადიდებელ ეკლესიასა და სახელმწიფოს შორის 2002 წელს გაფორმდა. უცნაურია, მაგრამ ფაქტია, რომ ამისათვის ყველაზე მეტად ის პოლიტიკოსები იღწვოდნენ, რომლებიც დემოკრატიასა და ლიბერალობაზე, ზოგადად პროდასავლურობაზე დებდნენ თავს. მათ შორის პრემიერ-მინისტრი ზურაბ ჟვანია და იუსტიციის მინისტრი მიხეილ სააკაშვილი აქტიურობდნენ. რა შინაარსის დოკუმენტი მოგვიმზადეს მათ?

გარემო და საფუძველი, რამაც ეს დოკუმენტი შვა, ფილეტური ცნობიერებაა, ე.ი. ეკლესიური ნაციონალიზმი, რაც მართლმადიდებლობის დამჩემებელი ჩვენი ერისა და ბერის ნადვილი სენია. მას არაერთგზის უჩენია თავი, რის გამოც პრობლემები შეგვქმნია როგორც ჩვენს თანამემამულე და თანამორწმუნე არაქართველებთან, ისე სხვადმორწმუნე და სხვადმადიდებელ ქართველებთან. საპატრიარქოს მესვეურებისა და ხელისუფლებისათვის დამაფიქრებელი უნდა ყოფილიყო ის, რაც ერთი ფილეტური დადგენილების გამო 1989 წელს აფხაზეთში მოხდა და რამაც იქ ვითარება უკიდურესად დაძაბა (მეტი დაკონკრეტებისგან თავს შევიკავებ). სამწუხაროა, რომ ეს და მსგავსი ინციდენტები ჩვენში განსჯისა და შეფასების საგანი არ გამხდარა; არ მომხდარა იმ საფუძველთა და გარემოებათა გამოკვლევა, რამაც აღნიშნული დადგენილების შემუშავებას ნოყიერი ნიადაგი შეუქმნა. პირიქით, ეკლესიურ ნაციონალიზმს ამ ამბის შემდგეგ მწვანე შუქი უფრო მეტად აენთო; იგი სახელმწიფო პოლიტიკად იქცა და იურიდიულადაც გაფორმდა. ფაქტი, რომ სახელმწიფო ღიად და თავმომწონედ მხოლოდ ერთ ეკლესიას მფარველობს, სხვის მიმართ უყურადღებობასა და უპატივცემულობას იჩენს, არის ფილეტიზმის აღზვების ნიშანი. სახეზეა ეროვნული და რელიგიური ნიშნებით საზოგადოების დახარისხება და დისკრიმინაცია.

„კონსტიტუციური შეთანხმების: დისკრიმინაციული შინაარსი კონცენტრირებულია პრეამბულაში:

„- მართლმადიდებლობა.. საქართველოში ისტორიულად სახელმწიფო რელიგია იყო, რომელმაც ჩამოაყალიბა მრავალსაუკუნოვანი ქართული კულტურა, ეროვნული მსოფლმხედველობა და ფასეულობები“.

დემოკრატიისა და კონსტიტუციის ზოგად კონტექსტში სქ ყველა დეტალი საკამათო და საკორექტუროა. რა დანიშნულება აქვს აქ, საკონსტიტუციო დოკუმენტში ხაზგასმას: საქართველოში მართლმადიდებლობა „ისტორიულად სახელმწიფო რელიგია იყო?“ სამი ათასი წლის განმავლობაში იყო ჟამნი, როდესაც მართლმადიდებლობა სახელმწიფო რელიგია არ იყო. გვეტყვიან: ჩვენ აქ ჟამებს და ჟამნებს კი არ ვგულისხმობთ, არამედ ამ რელიგიის მნიშვნელობას სახელმწიფოს აღმშენებლობაშიო. ესეც არაკორექტული მიდგომაა როგორც მეცნიერული, ისე საკონსტიტუციო რეგლამენტის თვალსაზრისით. არის თუ არა „მრავალსაუკუნვანი ქართული კულტურა“ მართლმადიდებელი და მხოლოდ მართლმადიდებელი რელიგიის ნაყოფი, მეცნიერული საკითხია და ამ თემაზე აზრთა სხვადასხვაობაა მოსალოდნელი. ყოველ შემთხვევაში ეს პრობლემა დემოკრატიული სახელმწიფოს გასარჩევი არ არის. თავისთავად საეჭვო მოვლენისა და ცნების „ეროვნული მსოფლმხედველობის“ (ეროვნული იდეოლოგიის?) მხოლოდ და მხოლოდ ერთ რელიგიასთან, მართლმადიდებლობასთან გაიგივება და ისიც საკონსტიტუციო რანგის ხელშეკრულებაში წმინდაწყლის ფილეტიზმი გახლავთ, დისკრიმინაცია მათი, რომლებიც საქართველოს მოქალაქეა (ტომით ქართველი თუ არაქართველი), მაგრამ სხვადმადიდებელი. მათ და მათთან ერთად ათეისტებს სახელმწიფო ამ დოკუმენტით „მრავალსაუკუნოვანი ქართული კულტურისაგან, ეროვნული მსოფლმხედველობისა და ფასეულობებისაგან“ მიჯნავს და რიყავს. ასეთი მიდგომით იგი მართლმადიდებელ ეკლესიასა და ქართველ ერს შორის ტოლობის ნიშანს დებს და, ნებსით, თუ უნებლიედ, სამოქალაქო დაპირისპირების ყუმბარას ამზადებს.

ნუ გავაკეთებთ, რაც არ გვინდა გაგვიკეთონ ჩვენ

ეს შეგონება საღვთო წერილსა და საღვთო გადმოცემაში არაერთგზის გაისმის (ტობ. 4:15; მატე 7:12; ლუკა 6:31; დიდაქე 2), მაგრამ ჩვენ, რომლებსაც მართლმადიდებლებად მოგვაქვს თავი, იგი არ გვახსოვს. ამიტომ ვაკეთებთ იმას, რაც არ გვინდა, რომ გაგვიკეთონ ჩვენ.

ჩვენ არ გვინდა, რომ ვინმემ სადმე, მაგალითად, იერუსალიმში, ჩვენ კულტურის ძეგლი და, კერძოდ, სათაყვანებელი შოთა რუსთაველის ფრესკა შეურაცხყოს, მაგრამ გვავიწყდება, რომ ასევე არ უნდათ ქართველ კათოლიკეებს, ვინმემ მათი წინაპრების საფლავები და ეკლესიათა ფესკები იავარყოს.

ამის თაობაზე მე და ჩემი კოლეგა პაატა ზაქარეიშვილი, ვწერდით:

* * *

„...მართლმადიდებლობით გაამაყებული ჩვენი თანამემამულეები არცთუ იშვიათად იმასვე აკეთებენ, რაც ცოტა ხნის წინ იერუსალიმში ვიღაც ვანდალმა გააკეთა. ჩვენს ბერებსა და ერისკაცებს: მღვდლებს, ეპისკოპოსებს, მეცნიერებს, მწერლებს, პოლიტიკოსებსა და პოლიტოლოგებს არ მოსწონთ, როდესაც მავანი და მავანი ჩვენს წმინდათაწმინდას შეურაცხყოფს, მაგრამ შუბლზე ერთი ძარღვიც არ აუტოკდებათ, როდესაც სხვის წმინდათაწმინდას ჩვენ შევურაცხყოფთ. ეს სხვაა, რომელიც ამჯერად მხედველობაში გვყავს, მართლა სხვა კი არ არის (თუმცა კეთილი ნების ადამიანისთვის ნებისმიერი კაცი მოყვასია), არამედ ჩვენი სისხლი და ხორცი, ქართველები და საქართველოს მოქალაქეები - კათოლიკები არიან.

ერთობ უბირი და უწიგნური უნდა იყო კაცი, რომ არ გაგეგებოდეს რა იმ კეთილისმყოფლი სიტყვის შესახებ, რომელიც კათოლიკურმა ეკლესიამ საქართველოს ისტორიაში თქვა. თუ გაგეგება, როგორ ავხსნათ ის ცილისწამება, ლანძღვა-გინების კორიანტელი, აგრესია და ვანდალიზმი, რასაც ჩვენი ეპისკოპოსები, მღვდლები და მათი სულიერი შვილები კათოლიკური ეკლესიების მიმართ სჩადიან?

იძულებული ვართ, შოთა რუსთაველის ფრესკის შეურაცხყოფის გამო სამართლიანად აღშფოთებულ მანიფესტატორებს დავუსვათ კითხვა: გაღელვებთ თუ არა ასევე თანამემამულე კათოლიკეების იმ ეკლესიებში არშეშვება (ბათუმში, ქუთაისში, გორსა თუ უდეში), რომლებიც მათმა სულიერმა წინაპრებმა ააშენეს და გაამშვენებს? ხართ თუ არა აღშფოთებული იმ ბარბაროსობის გამო, რაც გორის კათოლიკური ეკლესიის ძველი ფრესკების გადაღებვით გამოიხატა? გზაფრავთ თუ არა იმ მართლმადიდებელი მღვდლის საქციელი, რომელიც ახალციხის რაიონის სოფელ ივლიტას კათოლიკურ ეკლესიაში ფრანგი მისიონერებისა და ქართველი კათოლიკე მოღვაწეების საფლავებს ანადგურებს?“ („ზღვარი“, 2004, №2,გვ. 26).

Please Share it! :)